Sema Günalan ; “Bu rakamlar daha çok yolumuzun olduğunu gösteriyor”

“TÜRKİYE’DEKİ KADINLAR MİLLETVEKİLİ OLABİLMEK İÇİN İLK ADIMI 1923’TE ATMIŞLARDI”

Sema Günalan konuşmasının devamına şunları söyledi:

 “Kadınlara oy hakkı, dünyanın farklı ülkelerinde farklı zamanlarda tanınmış olan haktır.

Pek çok konuda kendimize örnek aldığımız Avrupa ülkeleri arasında Fransa 11, Belçika 14, İsviçre’nin belli kantonları ise Türkiye’den 34 yıl sonra kadına seçme ve seçilme hakkı vermiştir. 

Suudi Arabistan'da ise kadınlar maalesef ilk kez 2015 yılındaki yerel seçimlerde oy kullanmışlardır.

Türkiye’deki kadınlar milletvekili olabilmek için ilk adımı 1923’te atmışlardı. Bu adım, kadınların 1923 yılında Nezihe Muhiddin önderliğinde ilk kadın partisi “Kadınlar Halk Fırkası”nı kurma isteğidir. Fakat 1909 Seçim Kanunu sebebiyle bu parti kurma girişimi, Kadınlar Halk Fırkası'nın Türk Kadınlar Birliği adlı derneğe dönüşmesi ile sonuçlanmıştı.

1924 anayasası hazırlanırken kadınların milletvekili seçme ve seçilme hakkına sahip olması gündeme geldi ancak TBMM genel kurulunda bu hakların yalnızca erkeklere tanınması fikri ağır bastığından kadınlar siyasal haklar sağlayamadılar. Gerekli yasal değişiklik 1934 yılında Başbakan İsmet İnönü ve 191 milletvekilinin sunduğu Anayasa ve Seçim Kanununda değişiklik yapılmasını öngören yasa önerisi sonucu gerçekleşti. Öneri, 5 Aralık 1934'te Mecliste görüşüldü. Yapılan oylamada, 317 üyeli Mecliste, oylamaya katılan 258 milletvekilinin tamamının oyuyla değişiklik önerisi kabul edildi. Anayasanın 10. ve 11. Maddeleri değiştirilerek her kadına 22 yaşında seçme, 30 yaşında seçilme hakkı verildi. Bu anayasa değişiklikleri çerçevesinde Milletvekili Seçimi Kanunu'nda 11 Aralık 1934'te yapılan değişiklikler sonucu anayasada tanınan haklar seçim kanunuyla da düzenlendi.

Yasanın çıkmasının ardından 7 Aralık 1934'te, Türk Kadınlar Birliği İstanbul'da Beyazıt Meydanı'nda büyük bir kutlama mitingi ve Beyazıt'tan Taksim'e bir yürüyüş düzenledi.

Türkiye'de kadınların katıldığı ilk genel seçimleri, 8 Şubat 1935 yılında yapılan TBMM 5. dönem seçimleridir. Bu seçimlerde 17 kadın milletvekili TBMM'ye girdi. 1936 yılı başında boşalan milletvekillikleri için yapılan ara seçiminde emekli öğretmen Hatice Özgenel'in Çankırı milletvekili olarak seçilmesiyle meclisteki kadın milletvekili sayısı 18'e çıktı.

TÜİK’in yayınladığı Mart 2025 tarihli son verilere göre Türkiye’de nüfusun %49,98’i kadın ve %50.02’si erkeklerden oluşmaktadır. Kısaca nüfusun yarısı kadındır diyebiliriz.

Seçme ve seçilme hakkı denince aklımıza gelen ilk kurum TBMM oluyor ve buradaki yapıya baktığımızda ise mevcut tablo şöyle. 2023 yılında yapılan genel seçimler sonrası oluşan 28. Dönemde;600 milletvekilinin sadece 121’i yani 5’ te 1’ i kadın.

Bu rakamlar da bize daha ne kadar çok gidecek yolumuz olduğunu gösteriyor” diyerek konuşmasını tamamladı.”