ÇOCUK VE OYUN

Özel Ataşehir Adıgüzel İlkokulu/Ortaokulu rehberlik bölümü "Çocuk ve oyun" konusu üzerine bir makale yayınladı. Özellikle ailelerin önemsemesi gereken bu makaleyi sizlerle paylaşıyoruz...

Çocuğun bedensel ve ruhsal yönden sağlıklı gelişimi ve eğitimi için oyun ve oyuncaklar, beslenme ve uyku kadar önemlidir. Sevgiden sonra gelen en önemli ruhsal besin olan oyun ve oyuncaklar aracılığıyla, çocuk yaşamla ilgili deneyimler kazanır. Oyunda çeşitli roller üstlenerek dünyayı kendi duyularıyla algılamaya çalışır. Büyüdüğünde sürdüreceği uğraşlara, üstleneceği rollere oyun sayesinde hazırlanır.

Çocuk için oyuncak kendi başına bir oyuncak kendi başına bir amaç değil, bir çok amaç için kullanılan bir araçtır. Çocuğun hareketlerine düzen getiren, çeşitli renk, boyut ve şekilleri kavramlarına ve kavramları öğrenmelerine, yardımcı olan, hayal gücünü ve yaratıcı yeteneklerini geliştiren kısacası gelişimlerini destekleyen tüm oyun malzemeleri oyuncak olarak tanımlanır. Yetişkinler, çevrelerinde olup bitenleri nasıl konuşarak, okuyarak öğrenirse, çocuklar da dış dünyayı oyuncaklar yardımıyla tanımaya çalışırlar. Sıkıldığında, üzüldüğünde ya da yalnız kaldığında, oyuncağıyla konuşarak dertleşerek, bazen de kızarak kendini ifade eder.

Çocuğun Fiziksel Gelişiminde Oyunun Etkileri

Çocuğun koşma, atlama, sıçrama, tırmanma, sürünme gibi fiziksel güç gerektiren oyunlar oynaması, onun dolaşım, solunum, sindirim gibi sistemlerinin düzenli çalışmasını sağlamasının yanı sıra, oksijen alımı, kan dolaşımı ve dokulara besin taşınmasını da arttırmaktadır.

Ayrıca, oyun sırasında çocuğun bazı hareketleri sürekli olarak tekrarlaması, doğal olarak onun kas gelişimini de hızlandırmaktadır. Çocuğun yaşamına yön veren ve yaşamını etkileyen bu hareketlerin tümü, büyük kasların motor gelişimiyle ilgili becerilerin kazanılması sonucunda meydana gelmektedir.

Çocuğun Duygusal Gelişiminde Oyunun Etkileri

Çocuk gerçek yaşamda kendisini rahatsız eden durumları ve diğer insanlarla paylaşamadığı duygularını sembolik olarak oyununa yansıtabilir ve oyun yoluyla ifade edebilir.

Çocuk, ailede yaşanılan herhangi bir olumsuz olayı, korkularını veya arkadaşlarıyla iletişim kuramama gibi problemlerini oyununa yansıtabilir. Kendi istediği bir çözüm yolunu bulabilir ve bu şekilde kaygılarından da kurtulabilir.

Oyun keşfetme yoluyla öğrenmeyi içerir. Yapılan araştırmalar, oyunun ve oyuncakların zihinsel gelişimi ve dil gelişimini olumlu yönde etkilediğini göstermiştir.

Çocuk oyun sayesinde;

Diğer insanlarla iletişim kurmayı, yardımlaşma duygularını geliştirebilir.

Doğru-yanlış, iyi-kötü, güzel-çirkin, haklı-haksız gibi ahlaki kavramları pekiştirebilir.

Oyunda çeşitli meslek gruplarını taklit ederek, o rolün kurallarını öğrenebilir.

Çocuk, oyunda aile içindeki rolleri üstlenerek, aile bireylerinin görevlerini, sorumluluklarını öğrenebilir ve kendine uygun gördüklerini tekrarlayarak pekiştirebilir.

Öneriler:

Çocuktan asla oyununu birdenbire bırakması istenilmemeli, gerekli durumlarda ön uyarılarda bulunularak oyununu bitirmesi için zaman tanınmalıdır.

Hepsi bir kutuya doldurulmuş, karışık durumdaki oyuncaklar, çocuk için çekici olmayabilir, bu nedenle oyuncaklar çocukların sürekli uzanıp alabilecekleri yerlerde, örneğin boylarına uygun raflarda bulundurulmalıdır.

Çocuğa oyuncak sunulurken; bununla neler yapılacağı ve ne işe yaradığı anlatılmalı, ancak yaparak örnekler verilmeyip, sadece oyuncağın kullanımı açıklanmalıdır.

Sonuç olarak; eğer çocuğa sunulacak oyun ortamı ve oyun materyalleri çocuk için uygun ve çekici değilse, yeterli uyarıcı ekipman yoksa, oyuncağı nasıl kullanılacağı konusunda çocuğa rehberlik edilmezse, çocuk oyundan sıkılabilir ve tatminsizlik gösterebilir

Oyuncak Seçiminde Önemli Noktalar

Oyuncak; çocuğun yaşına, gelişimine, ilgisine, boyuna ve gereksinimlerine uygun ve kullanışlı olmalıdır.

Oyuncak dayanıklı ve sağlam olmalı, kolayca temizlenebilmelidir.

Çocuk oyuncağın yapısal özelliklerini ve kullanışını kolayca anlayabilmeli, kendi başına çalıştırabilmelidir.

Oyuncak birden fazla çocuğun oynayabileceği nitelikte olmalı, paylaşma duygusunu destelemelidir.

Çocuğun yaratıcılığını, hayal gücünü etkilemeli, sorunlara çözümler bulmasını sağlamalıdır.

Kaynakça:

Prof. Dr. Neriman Aral Ankara Üniversitesi Ev Ekonomisi Yüksek Okulu, Çocuk Gelişimi ve Eğitim Ana Bilim Dalı

Aral, N., “ Çocuk Gelişiminde Oyunun Önemi” Çağdaş Eğitim, 25 (265): 15-17, 2000

Baykoç, Dönmez, N., “Oyun Kitabı” , Esin Yayınevi, İstanbul 1992

Doç. Dr. Mine Mangır- Araş. Gör. Yaşare Aktaş AÜ Çocuk gelişimi Ana Bilim Dalı

KİTAP BÖLÜMÜ

NİÇİN OYUN ?

Çocuğun Gelişiminde ve Çocuğu Tanımada Oyunun Önemi

Mücella Ormanoğlu Uluğ/ Göçebe Yayınları

Uluğ, bu kitabında insan yaşamının her evresi için geçerli olan çok değerli bir etkinliği, oyunu kuramsal ve uygulama boyutlarıyla irdelemektedir. Oyun doğuştan itibaren başlayan ve bireyin eğitim ve gelişimini önemli ölçüde etkileyen bir etkinliktir. Yazar kitabında okul öncesi dönemden ergenliğe kadar, engelli ve problemli çocuklar dahil, farklı bireylerle oyun ilişkisini ele almış ve konu ile ilgili uzmanlara olduğu kadar, eğitimcilere ve anne babalara da akıcı bir dille yansıtmıştır. Çocukla ilgilenen tüm yetişkinlere önerebileceğimiz bir başucu ve son derece yararlı ve önemli bir yapıttır. ( Prof. Dr. Haluk Yavuzer- Arka Kapak)