Bazen tuvalete gitmek de yetmeyebilir

GÜNDEM

Bazen tuvalete gitmek de yetmeyebilir

Sık idrara çıkma ve/veya sıkışıklık hissi ve/veya gece uykudan uyandıracak kadar idrar yapma isteğiniz varsa vede bazen tuvalete yetişemeden idrarı kaçırmanıza sebep olabiliyorsa mesane depolama işlevini iyi yapamıyor demektir. Mutlaka bir üroloji uzmanı ile görüşmelisiniz. Aşırı aktif mesane sendromu ile ilgili Medicana Çamlıca Hastanesi Üroloji bölümünden Prof. Dr. Kadir Vehbi Baykal şu konulara dikkat çekti. Aşırı aktif mesane sendromu nedir? Aşırı aktif mesane (AAM) sıkışma tipi idrar kaçırma ile birlikte olabilen, genellikle sık işeme ve noktüri (gece işemeleri) ile seyreden sıkışma hissidir. AAM sendromu ise bu semptomları açıklayabilecek lokal patolojik veya metabolik neden olmamasına rağmen sıkışma hissinin duyulmasıdır. Detrusor (mesane adalesi) aşırı aktivitesi (DAA) ise ürodinamik bir gözlem olup, mesane dolum fazında kendiliğinden veya provokasyonla oluşan detrüsor kasılmalarının kaydedilmesi ile kendini gösterir. Bu kasılmalar aşırı aktif mesane semptomlarına yol açabilir veya inhibe edilerek açmayabilirler. DAA iki kısımda incelenir, birincisi Nörojenik detrusor aşırı aktivitesi, ikincisi açıklanamayan (İdiopatik) detrusor aşırı aktivitesi. Ani sıkışma hissi (Urgency) anahtar semptom olup, ertelenmesi zor ani zorlayıcı işeme isteğidir. Bunu fizyolojik olarak mesanenin aşırı dolması ile ortaya çıkan kuvvetli işeme isteğinden (sıkışma /strong desire) ayırmak gerekir. Ani sıkışma hissi (urgency) hastalarda sık işemeye (en az 8 kez işeme/24 saat), gece işemelerine (nocturia) ve 1/3 hastada sıkışma tipi idrar kaçırmalarına (SıTİK) yol açar. AAM'li hastaların 1/3 ünde SıTİK veya Karışık tip idrar kaçırma (KTİK) vardır, ki bunlar ıslak tip AAM olarak adlandırılır. Hastaların 2/3'ünde ise idrar kaçırma yoktur, ani sıkışma hissi belirgindir, bunlarda kuru tip AAM denir. [caption id="attachment_5513" align="alignright" width="280"] Prof. Dr. Kadir Vehbi Baykal[/caption]   -Hastalığın tanısı nasıl gerçekleşiyor? Hikâye çok önemli mesane günlüğü, gündüz ve gece idrar sıklığı, işemeler arası rahat süre ne? Ani sıkışmalar var mı? Hasta ne kadar erteleyebiliyor? İdrar kaçırıyor mu ve hangi tip kaçırma? Pad kullanıyor mu ve bunu ne sıklıkta değiştiriyor? İdrarı başlatmada ve/veya yapmakta güçlük, retansiyon (idrar yapamama) hikâyesi ne? Nörolojik hastalık hikâyesi var mı? Vajinal veya inkontinans cerrahisi hikâyesi nedir? Radyoterapi hikâyesi var mı? gibi soruların yanıtlarına göre öntanı konur ve sonrasında fizik muayene, idrar analizi gerekirse ürodinami tetkikleri ile kesinleştirilir. -Aşırı Aktif Mesanede tedavi nasıl gerçekleşiyor? Hayat tarzında değişiklik, pelvik taban adaleleri eğitimi, davranış tedavileri, elektriksel ve manyetik uyarılar, farmakolojik tedaviler, mesane içi uygulanan tedaviler, sakral nöromodülasyon, cerrahi tedaviler gibi yöntemler kullanılmakta. "KAFEİN ALIMININ AZALTILMASI, AŞIRI SIVI ALANLARDA KISITLAMA VE KARBONATLI SIVILARIN AZALTILMASI YOLUNA GİDİLİR. KABIZLIĞIN GİDERİLMESİ İÇİN BOL FİBRİNLİ GIDALAR ÖNERİLİR. SİGARANIN BIRAKILMASI GEREKİR." Hayat tarzına müdahale şu yöntemleri içermekte, öncelikle şişmanların zayıflatılması, şişmanlarda StresTİK 4.4, SıTİK 2.2 misli daha fazladır. Kafein alımının azaltılması, aşırı sıvı alanlarda kısıtlama ve karbonatlı sıvıların azaltılması yoluna gidilir. Kabızlığın giderilmesi için bol fibrinli gıdalar önerilir. Sigaranın bırakılması gerekir; nikotin detrüsora direkt uyarıcı etkiyle kontraksiyonlarda artışa yol açmaktadır. Pelvik taban adalelerinin eğitimi, pelvik taban adaleleri kasılmalarının refleks veya istemli olarak detrüsor kasılmalarını inhibe ettiği mantığından yola çıkılıyor. Bu amaçla Kegel egzersizleri ve Biofeedback yöntemleri uygulanabilir. Davranış tedavileri olarak, mesane eğitimi, zamanlı işeme ve alışkanlık eğitimi kullanılır. Mesane eğitimi hastanın aktif katılımını gerektirir ve üç ana temele dayanır.

1. Eğitim; kontinans mekanizmaları anlatılarak urgency(ani sıkışma) kontrol teknikleri öğretilir. Sebepsel uyarıları (örneğin damlayan musluk, su sesi) ortadan kaldırmak, perineal baskı uygulamak ve pelvik adaleleri kasmak, başka şeyler düşünmeye teşvik etmek, ayakta durmak bacakları çaprazlamak ve parmak uçlarında yürüme yöntemleri uygulanır.
2. 2- İşeme programı; hasta saat başı işemeye yönlendirilir, hasta idrarını tutsa da, kaçırsa da aralarda istemli işememesi gerekir ,urgency kontrol teknikleri de burada kullanılır. İşeme günlüğünde işemeler arası bir saatten kısa ise hasta 30 dakikalık aralarla başlatılabilir. Hastalar normal sıvılarını almalıdır. Bir saatlik aralık sağlandığında bu süre haftada 15 dakika uzatılır.
3. 3-Pozitif destek açısından, programa uyumu ve ilerlemeyi değerlendirmek, işeme aralıklarındaki uzamayı görmek için işeme günlüğü ile hastalar kendi işeme olayını kendileri takip etmeli. Bu eğitim periyodunda doktor da her hafta görerek ilerlemeyi değerlendirmeli ve işeme aralıklarını ayarlamalı, hastayı cesaretlendirip destek sağlamalı.

Zamanlı işeme, sabit aralıklı bir işeme programı tüm tedavi boyunca değişmez. Özellikle bağımsız olarak tuvalet olayını sağlayamayanlarda bir yardımcı her 2-4 saatte bir işemeyi sağlatır. Ayaktan hastalarda da orta dereceli kaçırması olan ve sık işeme paterni göstermeyenlerde iki saatlik aralıklar yararlı olabilir. -Hastalık tedavi edilmezse ne gibi sonuçlara neden olabilir? - AAM tanımlanmalı ve tedavi edilmelidir zira; AAM hayat kalitesini belirgin olarak bozuyor, AAM'de depresyon görülme oranı diabet, hipertansiyon ve romatoit artrit ile benzer oranda, AAM yaşlılarda düşmeye bağlı yaralanmaları artırır. Yapılan çalışmalarda haftada 1 veya daha fazla sıkışma tipinde idrar kaçıran yaşlılarda düşme ve kırık olasılığı yüzde 26-34 artmış, bu nedenle ülke bütçelerine yüksek maliyet getirmekte. AAM nedenleri: Nörojenik nedenler: -İnme -Parkinson hastalığı -Multiple skleroz -Medulla Spinal travmaları -Medulla spinalisin iltihabi hastalıkları ve gelişimsel anomalileri ++++++ Nörojenik olmayan nedenler:++++ -Mesane enfeksiyonu -Mesane Çıkım Tıkanıklığı [iyi huylu prostat büyümesi (BPH), pelvik organ prolapsusu, üretral divertikül ]. -Cerrahi sonrası ( enkontinans cerrahisi) -Mesane taşı, mesane tümörü ve yabancı cisim.